Przeprowadzono dotychczas wiele analiz wskazujących na wysoką skuteczność usług farmaceutycznych w poprawie zdrowia społecznego i redukcji występowania problemów lekowych. Aktywność i zaangażowanie farmaceutów pracujących w szpitalach i na oddziałach jest drogą dla zapobiegania niewłaściwemu stosowaniu leków. Efektywność i skuteczność opieki farmaceutycznej skutkowała intensywnym jej rozwojem, a w konsekwencji szeregiem regulacji i międzynarodowych rozporządzeń odnośnie istoty opieki oraz sposobów jej wdrażania przez stowarzyszenia farmaceutyczne. Zaznaczyć należy, iż w części krajów Europy farmacja kliniczna w praktyce funkcjonuje już ponad 10 lat, czyli okres pozwalający na wyciągnięcie długofalowych, wiążących wniosków odnośnie jej skuteczności.

Międzynarodowe organizacje zajmujące się ochroną zdrowia angażują się w rozwój zagadnień dotyczących farmacji klinicznej. Jedne z najistotniejszych ustaleń odnośnie roli farmaceuty klinicznego, opracowane przez wspomniane organizacje, znajdują się w dokumencie „Deklaracja norm zawodowych” oraz „Rola farmaceuty, jakościowo dobre usługi farmaceutyczne. Korzyści dla rządów i społeczeństwa”.

Zawarte w pierwszym dokumencie ustalenia przyjęte zostały przez Radę Międzynarodowej Federacji Farmaceutów FIP (franc.: Federation Internationale Pharmaceutique) podczas posiedzenia haskiego w 1998 roku (Fédération internationale pharmaceutique – FIP). Opublikowana przez Międzynarodową Federację Farmaceutów i przyjęta w 1998 „Deklaracja norm zawodowych” ustalała, iż nadrzędnym celem pracy farmaceuty musi być optymalizacja jakości życia pacjenta. Farmaceuta powinien dokonać wszelkich starań i wykorzystać całą posiadaną przez siebie wiedzę i umiejętności celem zapewnienia pacjentowi możliwie najlepszego stanu zdrowia oraz pomyślnych wyników klinicznych na drodze stosowanej farmakoterapii.

Drugim istotnym dokumentem zbierającym było sprawozdanie z II Spotkania Światowej Organizacji Zdrowia WHO, które miało miejsce w 1993 roku w Tokio. Pismo zatytułowane „Rola farmaceuty, jakościowo dobre usługi farmaceutyczne. Korzyści dla rządów i społeczeństw” zawierało szereg wskazówek odnośnie prawidłowo prowadzonej opieki farmaceutycznej. Według ekspertów środowiska farmaceutycznego idea usług klinicznych jest absolutną koniecznością w każdym kraju, niezależnie od ustroju i tego, jaki jest poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego i jaki system opieki medycznej został w danym państwie wdrożony.

Przyczyna takiego podejścia była bardzo sensownie i prosto wytłumaczona. Otóż opieka farmaceutyczna w ramach realizowanych usług klinicznych nie ma być przez farmaceutów traktowana jako kolejna regulacja i wytyczne narzucone odgórnie przez instytucje ustawodawcze. Idea farmacji klinicznej jest rzeczywistym odzwierciedleniem misji zawodu farmaceuty jako profesjonalisty medycznego, zapewniającego pacjentowi radę i możliwie najkorzystniejszy wybór farmakoterapii.

Jak wykazano, farmacja kliniczna postrzegana jest na świecie w aspekcie istotnego i integralnego elementu służby zdrowia. Zachowanie odpowiednich standardów i właściwe prowadzenie opieki farmaceutycznej korzystnie wpływa na stosowanie leków przez pacjentów. Farmakoterapia staje się bezpieczniejsza i bardziej efektywna, również z ekonomicznego punktu widzenia. Wdrożenie kontroli farmaceutycznej umożliwia dokładny nadzór nad farmakoterapią stosowaną przez pacjenta, dzięki czemu łatwiej uniknąć działań niepożądanych leków, jak również zapobiegać stratom lekowym. Farmaceuta, prowadząc kontrolę nie tylko rodzaju, ale również ilości stosowanych leków, pośrednio kontroluje ich zakup. Dzięki temu pacjent nie nabywa leków, które i tak nie zostałyby przez niego wykorzystane i straty automatycznie ulegają ograniczeniu (eliminacja nadmiernego gromadzenia leków).

Autor:
dr n. farm. Piotr Merks
Sekretarz Generalny EPhEU
Przewodniczący Związków Zawodowych Pracowników Farmacji (ZZPF)
Adiunkt, Wydział Medyczny Collegium Medicum Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Artykuł pochodzi z dodatku Lideo do magazynu Farmakoekonomika Szpitalna nr 47, „Farmaceuta na oddziale wsparciem mądrego leczenia. Polska vs. Świat”