Umiejętności i wiedza farmaceutów nie są w pełni wykorzystywane. Pomimo znacznie większych kompetencji i uprawnień australijskich farmaceutów, w porównaniu do tych pracujących w kraju nad Wisłą, wciąż uważają oni, że  ich umiejętności i wiedza w tematyce leków nie jest wciąż w pełni spożytkowana. W takim razie, w jaki sposób wykorzystanie wiedzy i umiejętności farmaceutów może przyczynić się do poprawy sytuacji służby zdrowia na Antypodach i jakie wnioski może wyciągnąć z nich Polska?

Jak powszechnie wiadomo, farmaceuci to osoby wysoko wykwalifikowane, które posiadają ogromną wiedzę na temat leków. Stanowią grupę zawodową cieszącą się dużym zaufaniem, obecną w społecznościach  całej Australii. Na skutek wciąż niedostatecznego wykorzystania potencjału, jaki tkwi w farmaceutach, tracą australijscy obywatele. Muszą czekać dłużej i dojeżdżać dalej w celu wizyty u lekarza rodzinnego, którego usługi, w pewny stopniu, mógłby równie dobrze świadczyć lokalny farmaceuta. W wielu państwach  farmaceuci mogą bezpiecznie przepisywać powtarzające się recepty osobom z ustabilizowanymi schorzeniami przewlekłymi. Australijscy farmaceuci mogliby ściślej współpracować z lekarzami rodzinnymi w celu poprawy australijskiego systemu zdrowia poprzez zmniejszanie presji jaka spoczywa na systemie podstawowej opieki zdrowotnej oraz zwiększenie dostępu pacjentów do opieki.

Potencjalne zadania. Kontynuacja leczenia

Ogólnie rzecz biorąc, w Australii lekarze wypisują recepty na leki, które wystarczają pacjentowi na okres do sześciu miesięcy. Po tym okresie, pacjent musi ponownie udać się do lekarza, nawet jeśli jego potrzeby nie uległy zmianie. W przypadku osób, których leczenie jest z powodzeniem kontrolowane, receptami na leki mogliby zająć się farmaceuci − podczas co najmniej 3,4% wizyt u lekarza rodzinnego wypisywane są powtarzające się recepty na schorzenia leczone już wcześniej. Między innymi takie recepty mógłby wystawiać farmaceuta.

Rozszerzanie roli farmaceutów wcale nie musi podważać pozycji lekarzy. Praca farmaceuty w podstawowej opiece zdrowotnej powinna być wyłącznie wykonywana we współpracy z lekarzem rodzinnym. Jednak w kontekście ustrukturyzowanego planu przepisywania leków z danym lekarzem rodzinnym, farmaceuci powinni móc we własnym zakresie kontynuować leczenie chorób przewlekłych, za zgodą pacjenta i lekarza rodzinnego oraz pod warunkiem, że stan pacjenta jest stabilny.

Odbywałoby się to w bardzo prosty sposób. W Australii, niektórzy lekarze rodzinni nie wymagają aby pacjenci odwiedzali ich osobiście wyłącznie w celu otrzymania powtarzającej się recepty. Mogą zostawić ją na recepcji, uiszczając za to opłatę. Po postawieniu diagnozy oraz stworzeniu planu leczenia, lekarze mogliby, za zgodą pacjenta, udostępnić farmaceucie dokumentację medyczną chorego. Wtedy, jeśli pacjent poprosiłby farmaceutę o wypisanie recepty na lek w celu kontynuowania terapii, ten mógłby po prostu sprawdzić i potwierdzić w historii choroby lek i wydać na niego receptę. W zależności od stanu zdrowia pacjenta, lekarz rodzinny mógłby zezwolić farmaceucie na wydawanie powtarzających się recept na okres do 18. miesięcy. Oczywiście, w razie zmiany stanu pacjenta, musiałby on udać się do swojego lekarza celem omówienia stanu zdrowia i dokonania przeglądu leczenia.

Zwiększone zaangażowanie w opiekę nad pacjentami z chorobami przewlekłymi

Prowadzenie opieki nad pacjentem z chorobą przewlekłą stanowi istotną i ciągle zwiększającą się część pracy lekarza rodzinnego. Więcej niż połowa wizyt u lekarzy rodzinnych obejmuje zajmowanie się co najmniej jednym schorzeniem przewlekłym. Wiele z tych stanowi raczej kontrolę leków lub dostosowywanie dawek niż stawianie diagnozy.

Spora liczba badań sugeruje, że najlepiej prowadzi się pacjentów ze schorzeniami przewlekłymi w skoordynowanych zespołach opieki zdrowotnej, które skutecznie radzą sobie ze skomplikowanymi wymaganiami związanymi z leczeniem choroby przewlekłej.
Australia poczyniła duże postępy w wykorzystywaniu pracy pielęgniarek i koordynatorów ds. opieki nad pacjentami przewlekle chorymi. Niektóre australijskie apteki już oferują opiekę związaną z prowadzeniem pacjenta z chorobą przewlekłą (oferują w tym także pomoc w rzuceniu palenia i kontrolę wagi) jako część codziennych obowiązków, ale mogłyby wykonywać te zadania w sposób bardziej efektywny, jeśli opieka byłaby bardziej rozbudowana i formalnie zintegrowana w zarządzanie schorzeniami w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Co więcej, farmaceuci mogliby również zajmować ważne miejsce w prowadzeniu opieki nad osobami z chorobami przewlekłymi

Dla przykładu Anglia i Szkocja przodują w przekształcaniu roli farmaceuty, który może zajmować się pacjentem, u którego zdiagnozowano choroby przewlekłe. Póki co, Kanada, Holandia i Stany Zjednoczone dokonują mniejszych postępów w tym obszarze.

Rośnie liczba dowodów na korzyści z umożliwienia farmaceutom współpracy z lekarzami celem wspierania ich w prowadzeniu pacjentów przewlekle chorych. Zarówno australijscy farmaceuci jak i lekarze, wydają się preferować bardziej zespołowe podejście do zarządzania chorobami przewlekłymi. Dowody na poziomie międzynarodowym wskazują, że zaangażowanie farmaceutów znacząco poprawia kontrolę ciśnienia krwi, poziomu glukozy czy cholesterolu we krwi chorych.

Podsumowanie

Badania przeprowadzone wśród australijskich farmaceutów sugerują, że większość z nich jest chętna podjąć się nowej roli, zakładając dalsze szkolenia w tym zakresie. Międzynarodowe badania sugerują natomiast, że wypisywanie recept przez farmaceutów jest pożądane zarówno przez farmaceutów, jak i samych pacjentów.

Apteki i farmaceuci odgrywają istotną rolę w zapewnianiu Australijczykom podstawowej opieki zdrowotnej. Poprawa możliwości zapewniania skutecznej opieki wysokiej jakości wszystkim pacjentom jest niezbędna do budowy zrównoważonego systemu opieki zdrowotnej w Australii. Skuteczniejsze wykorzystywanie umiejętności farmaceutów – szczególnie poprzez zezwalanie odpowiednio przygotowanym farmaceutom na wydawanie recept – poprawi dostęp pacjentów do opieki zdrowotnej, ułatwi skuteczniejszą kontrolę leków, obniży koszty i zmniejszy obciążenie lekarzy rodzinnych.

Redakcja

Źródła:

1. https://www.australianpharmacist.com.au/time-use-pharmacists-skills-properly/