W serii przeglądów zagranicznych obserwacji farmaceutów przeczytasz o:

• Roli farmaceuty w procesie farmakoterapii.
• Zadaniach farmaceuty i korzyści z jego pracy w zakresie optymalizacji procesu leczenia.
• Nowych technologiach, będących wsparciem dla optymalizacji farmakoterapii i wzrostu bezpieczeństwa pacjenta.

Na te i wiele innych zagadnień szukaliśmy odpowiedzi wśród samych farmaceutów. Farmaceutów, którzy mieli możliwość naocznego obserwowania, konsultowania i doświadczenia pracy, zarówno w krajach europejskich, jak i poza kontynentem. Dzisiaj, po wielu rozmowach, analizach i kuluarowych dyskusjach, mamy możliwość podzielenia się z Państwem – na łamach niniejszego numeru – praktyczną wiedzą, która wprowadzi Państwa w meandry światowej farmakoterapii. W jednym miejscu zebraliśmy szereg historii, które na pewno uczą, inspirują oraz dają motywację i nadzieję na to, że i w Polsce niebawem rola farmaceuty na oddziale nabierze jeszcze większego rozpędu i znaczenia niż dotychczas.

Zapraszamy Państwa w podróż dookoła świata oczami Państwa koleżanek i kolegów – farmaceutów szpitalnych i klinicznych, którzy zdradzą tajniki światowej farmakoterapii oraz opowiedzą o wielu ciekawych przykładach ze swojego doświadczenia, o których mało kto do tej pory miał szansę usłyszeć. Życzymy miłej i owocnej podróży!

Redakcja

AUSTRALIA

Farmaceuci kończący odpowiednie kierunki na australijskich uniwersytetach, posiadają wszechstronną wiedzę i umiejętności, ukierunkowane na świadczenie usług farmaceutycznych – klinicznych. Zaznaczyć należy, iż na australijskich wydziałach farmaceutycznych nie ma pojęcia specjalizacji, dlatego każdy absolwent ma otwartą drogę kariery zarówno w szeroko pojętym przemyśle farmaceutycznym, szpitalu, centrum opieki zdrowotnej oraz oczywiście aptece ogólnodostępnej.

W ujęciu australijskich prawodawców, farmaceuta musi być wszechstronnie przygotowany do:

• Doradzania pacjentom, w jaki sposób stosowane leki należy przyjmować, by terapia była maksymalnie efektywna i bezpieczna.
• Przygotowywania lub zarządzania procesem przygotowywania leków recepturowych, tabletek oraz leków w postaci maści.
• Pracy nad rozwojem leków i innych produktów leczniczych.

Jak wspomniano, farmaceuta w Australii może pracować jako farmaceuta kliniczny. Stanowi część zespołu opieki medycznej w szpitalu i jest zaangażowany w monitoring przyjmowanych leków. Do jego obowiązków należą również: konsultacje pacjentów, zapewnianie informacji odnośnie farmakoterapii lekarzom i pozostałym członkom zespołu medycznego, prowadzenie badań klinicznych oraz przygotowanie preparatów przyjmowanych przez pacjentów. Jego pracę ułatwiają urządzenia mobilne, które wykorzystywane są w szczególności w pracy farmaceuty przy łóżku pacjenta.

Narzędzia te umożliwiają dostęp do historii choroby pacjenta, wyników badań czy kart zleceń. Farmaceuta pracujący na australijskim oddziale szpitalnym ma także dostęp do wszelkich baz danych dotyczących farmakoterapii, co w dużej mierze ułatwia jego pracę.

Australijscy farmaceuci muszą posiadać bardzo dużą wiedzę kliniczną. Co więcej, studenci, absolwenci oraz wykwalifikowani farmaceuci australijscy, w sposób ciągły poddawani są dodatkowym szkoleniom zawodowym, a udział w nich jest bezpłatny.

W przeciwieństwie do Polski, w Australii wiodącą pozycję w szpitalnym zespole medycznym mają właśnie farmaceuci kliniczni. Rola ta jest bardzo wysoko rozwinięta, a wdrożone rozwiązania: nowatorskie i skuteczne. Warto też wspomnieć, że farmaceuci kliniczni i pozostały personel apteki, są aktywnie zaangażowani w prowadzenie badań klinicznych, zarówno na zlecenie firm farmaceutycznych, jak i lekarzy z danego szpitala. Farmaceuci kliniczni zaangażowani są w szereg odpowiedzialnych zadań, takich jak:

• produkcję leków cytotoksyków,
• opracowanie receptury farmaceutycznej leków,
• doszkalanie i udzielanie informacji związanych z farmakoterapią lekarzom i pozostałemu personelowi medycznemu szpitala,
• prowadzenie specjalistycznych szkoleń dla całego personelu medycznego szpitala, zwłaszcza dla lekarzy (szkolenia z zakresu przepisywania leków) oraz pielęgniarek (szkolenia z zakresu utrzymania odpowiedniej higieny na oddziałach oraz prawidłowego zarządzania lekami znajdującymi się w szpitalnym magazynie).

Lekarze regularnie konsultują z farmaceutą proponowaną przez siebie terapię oraz możliwe interakcje lekowe, z uwzględnieniem zagrożenia dla zdrowia i życia pacjenta oraz ewentualnych powikłań terapii. Farmaceuci są rutynowo obecni podczas spotkań lekarzy na oddziałach szpitala oraz obchodów lekarskich, które mogą być tu śmiało nazwane lekarsko-farmaceutycznymi. W trakcie tych obchodów farmaceuci, korzystając z posiadanej przez siebie wiedzy oraz odpowiednich baz danych, na bieżąco analizują skuteczność lub konieczność modyfikacji terapii stosowanych na oddziale.

Na kartach pacjenta lekarze zapisują wszystkie ewentualne reakcje pacjenta na zastosowane leczenie oraz proponowane przez siebie dawki i ilości leków, które należy podać pacjentowi. Obecność farmaceuty na oddziałach szpitalnych jest w Australii uznawana za niezbędną. Przydatność farmaceuty klinicznego potwierdzana jest na corocznym spotkaniu rady szpitala, podczas którego kontrolowana jest dokumentacja interwencji farmaceutycznych. Apteka szpitalna przedstawia wówczas coroczne sprawozdanie ze swojej działalności, z uwzględnieniem wpływu farmaceuty na bezpieczeństwo i efektywność leczenia oraz korzystną i wydajną gospodarkę lekami, zarówno pod względem klinicznym, jak i ekonomicznym.

Prawidłowo prowadzona gospodarka lekowa jest w szpitalu jednym z podstawowych czynników  decydujących o uzyskiwaniu korzyści finansowych. W australijskich szpitalach osiągane benefity ekonomiczne, wynikające z całkowitej minimalizacji strat lekowych, są efektem aktywnego zaangażowania farmaceuty w proces obrotu lekami w szpitalu.

Autor:
dr n. farm. Piotr Merks
Sekretarz Generalny EPhEU
Przewodniczący Związków Zawodowych Pracowników Farmacji (ZZPF)
Adiunkt, Wydział Medyczny Collegium Medicum Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Artykuł pochodzi z dodatku Lideo do magazynu „Farmakoekonomika Szpitalna” nr 47 „Farmaceuta na oddziale wsparciem mądrego leczenia. Polska vs. Świat”