O tym, że musimy ograniczyć produkowanie i zużywanie plastiku – nie trzeba chyba nikomu przypominać. Pojawiają się więc m.in. opakowania wielokrotnego użytku lub opakowania biodegradowalne. Procesy produkcji, przechowywania i dystrybucji leków są obwarowane wieloma przepisami. Dzięki temu preparat, który otrzymujemy w aptece, spełnia swoje lecznicze zadanie, a przy tym nie szkodzi naszemu zdrowiu. Podobnie jest z opakowaniami produktów leczniczych. Czy istnieje alternatywa dla opakowań leków jakie znamy?  

Wytyczne opakowania – zapisy ustawowe

Zgodnie z przepisami ustawy Prawo farmaceutyczne opakowanie produktu farmaceutycznego składa się z dwóch części: opakowanie zewnętrzne i bezpośrednie. Zarówno opakowanie, jego oznakowanie jak i treść ulotki informacyjnej powinny odpowiadać danym zawartym w dokumentach zatwierdzonych jako część procedury wydawania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu. Przepisy szczegółowo opisują jakie informacje powinny pojawić się na opakowaniu produktu leczniczego. Obejmują one: nazwę produktu, jego moc, postać farmaceutyczną, metodę stosowania i drogę podania, nazwę i adres podmiotu odpowiedzialnego, numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, seria, data ważności. Wszystkie te dane muszą być czytelne, zrozumiałe i nieusuwalne.

Prawo farmaceutyczne mówi, że opakowanie leku jest integralną częścią produktu. Starannie dobrane opakowanie ma zapewnić odpowiednią jakość leku, jego trwałość i bezpieczeństwo stosowania. Opakowania farmaceutyczne i materiały przeznaczone do opakowań leków powinny spełniać wymagania zawarte w farmakopeach i w normach Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO).

Główny nośnik informacji

Treść znajdująca się na opakowaniu musi być czytelna, tak aby pacjent potrafił z łatwością odnaleźć wszelkie istotne informacje, aby mógł poprawnie i bezpiecznie zażywać lek. Ustawa określa takie szczegóły, jak: dopuszczone czcionki, stopnie i kolory druku. Jest to widoczne w przypadku leków na receptę, kiedy opakowania są do siebie bardzo podobne, a mimo to zachowują pełną przejrzystość.

Od 2009 roku na opakowaniach tekturowych, które wciąż stanowią znaczną część wszystkich materiałów do pakowania leków, nazwa preparatu musi być wytłoczona w alfabecie Braille’a. to pozwala na odczytanie nazwy leku osobom niewidomym.

Różne funkcje opakowań

Najważniejszą rolą, jakie ma spełnić opakowanie produktu leczniczego, jest zapewnienie bezpieczeństwa i jakości produktu, a w efekcie bezpieczeństwa pacjenta. Opakowanie musi pełnić funkcję ochronną. Ma chronić lek przed czynnikami zewnętrznymi tj. wilgocią, temperaturą, które mogą zmienić właściwości produktu. Materiały, z którego zrobiono opakowanie, muszą być dobrane w taki sposób, by nie miały niekorzystnego wpływu na produkt. I tak samo w drugą stronę — produkt nie może mieć negatywnego wpływu na opakowanie.

Na opakowanie można jednak spojrzeć również pod kątem estetycznym i marketingowym.  Ładne pudełko z logotypem, nazwą produktu, które można dowolnie wyeksponować na półce dużo szybciej zostanie zauważone przez pacjenta w aptece, niż nazwa medykamentu np. na listku tabletek czy aplikatorze.

Dotyczy to w szczególności leków dostępnych bez recepty, które są reklamowane w mediach i eksponowane na półkach w aptekach. Leki wydawane z przepisu lekarza nie mogą być promowane, więc pozbawione są atrakcyjnego designu. Opakowania leków dostępnych na receptę mają proste wzory, na których przede wszystkim widoczna jest nazwa leku. Natomiast leki dostępne bez recepty opakowane są już bardziej atrakcyjnie. Ich pudełka mienią się żywymi kolorami, a druk jest wzbogacony np. folią UV, która sprawia, że pudełko jeszcze mocniej przyciąga wzrok.

Gwarancja bezpieczeństwa

Warto podkreślić jeszcze raz kwestie bezpieczeństwa: podwójne opakowanie chroni produkty lecznicze przed działaniem słońca, uszkodzeniem mechanicznym czy przedostaniem się zanieczyszczeń do leku. Mając jednorazowe opakowania, pojedynczo pakowane tabletki – pacjent ma większą łatwość w dawkowaniu czy też przechowywaniu leku.

Wydaje się więc, że aktualne rozwiązania są dobre pod względem bezpieczeństwa, przekazywania informacji, w końcu też – marketingowo. Nie jest jednak tak „różowo” pod względem ekologicznym. W końcu każde opakowanie to papier, folia, które rzadko są biodegradowalne lub produkowane z materiałów biodegradowalnych.

Ale to już było – szklane opakowania

Być może alternatywą dla opakowań plastikowych mogłyby być opakowania… szklane. Fiolki, butelki, buteleczki – nadal są w użyciu, jednak dużo mniej powszechnym niż kiedyś. Barwa szkła – może chronić przed światłem. Samo szkło może być też wielokrotnie używane – oczywiście po odpowiedniej dezynfekcji i oczyszczeniu. Nie pozostawiajmy jednak złudzeń – powrót do tego typu opakowań musiałby być obwarowany kolejnymi przepisami, zasadami dezynfekcji i gwarancji czystości, a to przysporzyłoby tylko pracy.

Alternatywą wydają się też biodegradowalne tworzywa. Już teraz materiały tego typu są stosowane w medycynie i inżynierii tkankowej. Z tego typu materiałów wytwarzane są nici chirurgiczne, implanty czy znana postać leku: kapsułki. Tradycyjnie problemem przy wdrażaniu tego typu rozwiązań jest cena – materiały biodegradowalne są po prostu droższe. Co więcej – tworzywa mają nieco gorsze właściwości, tj. kruchość, sztywność, odporność. Nie jest też tajemnicą, że materiały biodegradowalne mają mniejszą odporność na temperaturę i wilgoć, a to – jak wiemy – ma niebotyczny wpływ na zachowanie właściwości leku.

Obszar technologii związanej z ekologicznymi tworzywami nadal jednak się rozwija i pozostaje mieć nadzieję, że w końcu usłyszymy o materiale idealnym zarówno względem wymogów farmaceutycznych, jak i ekologicznych. Rozwijający się eko-trend warto wdrażać również w świecie farmaceutycznym.

Redakcja

Źródła:

• • http://www.aptekarzpolski.pl/2018/07/opakowania-lekow-recepturowych-i-aptecznych/
  • https://www.mp.pl/pacjent/zdrowy_czlowiek/205552,nazwy-lekow-co-oznaczaja-i-jak-je-rozumiec
  • https://www.kierunekfarmacja.pl/artykul,4876,nowa-era-opakowan.html