Jednym z obszarów działań, którym zajmuje się farmaceuta pracujący na oddziale, jest kwestia interakcji lekowych i ocena ryzyka związana z ich wystąpieniem. Zanim jednak farmaceuta przystąpi do analizy stosowanych przez pacjenta substancji, najpierw musi posiadać, zebrany dobrej jakości, wywiad lekowy.
Od kompletnych i aktualnych danych zależy nie tylko skuteczność pracy farmaceuty, ale i bezpieczeństwo terapii pacjenta. Warto zatem zadbać o to, aby informacje pochodziły z wielu źródeł — mogą być nimi pacjent, jego rodzina lub opiekunowie, dokumentacja medyczna czy wywiad lekarski.
Warto mieć na uwadze, że sytuacja, w której pacjent przy przyjęciu do szpitala podaje nam całą listę przyjmowanych preparatów, z określeniem ich dawek i pór przyjmowania, niestety należy do rzadkości. Co więcej, pacjenci często przyjmowani są na pewne oddziały np. oddział chirurgii w trybie ostrym. Wiąże się z tym utrudniony kontakt farmaceuty z osobą chorą. Oczywiście pacjent, w takiej sytuacji stresowej, może zapomnieć przysłowiowej połowy swoich schorzeń i nazw leków, i raczej możemy być pewni, że nie będzie miał ich ze sobą.
Nawet jeżeli pacjent przychodzi do szpitala w ramach przyjęcia planowego, nierzadko jest on osobą starszą, która ma pewne zaburzenia pamięci, choć nie ma oficjalnie zdiagnozowanego otępienia czy demencji. U takiej osoby jeszcze trudniej jest uzyskać informacje o aktualnym leczeniu lub jego braku – choćby od rodziny czy opiekuna. Przeprowadzając wywiad dotyczący aktualnie stosowanych przez pacjenta preparatów, warto dopytać o leki stosowane w nadciśnieniu, hipercholersterolemii, cukrzycy czy przyjmowanych suplementach diety, które przecież znacznie mogą wpływać na farmakoterapię.
Zadziwiająco często w odpowiedzi na pytanie o leczenie przewlekłe można usłyszeć odpowiedź typu „Nie leczę się przewlekle, biorę tylko tabletki na ciśnienie.”. Pewien problem stanowią także preparaty złożone, które w opinii pacjenta różnią się od preparatów jednoskładnikowych „tylko dziwną końcówką”. O doprecyzowanie tych istotnych różnic najłatwiej, gdy pacjent ma przy sobie stosowane medykamenty, lub choćby dokumentację medyczną z poprzednich hospitalizacji i badań. W trakcie wywiadu niezwykle ważne jest zwrócenie uwagi na leki, które mają inną postać, niż tabletki czy kapsułki.
Pytanie o inhalatory, plastry, syropy wydaje się otwierać „przegródki” w pamięci pacjentów i niemal codziennie podczas naszego uczestnictwa w stażu dostarczało nowych informacji o leczeniu pacjentów. Kolejnym pytaniem, które na pewno powinno paść podczas rozmowy z pacjentem, jest zadanie zapytania o leki stosowane doraźnie, w szczególności te o działaniu przeciwbólowym. U starszych pacjentów nie powinniśmy być bardzo zaskoczeni, jeżeli w odpowiedzi zostaną nam pokazane preparaty z nimesulidem, ketoprofenem czy nawet tramadolem.
Autor:
mgr farm. Daniel Orzechowski
Uczestnik pierwszej edycji praktyk dla farmaceutów w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym we Wrocławiu