Polifarmakoterapia i polipragmazja

Istnieje wiele chorób, których współczesne leczenie polega na polifarmakoterapii. Termin ten oznacza dobranie kilku leków tak, aby w rezultacie swojego działania pozwalały one na rozszerzenie efektu terapeutycznego i co ważniejsze, bez zwiększania ryzyka wystąpienia efektów niepożądanych. Często zdarza się jednak, że równoczesne stosowanie przez pacjenta wielu leków nie tylko nie poszerza wspomnianego efektu terapeutycznego, ale w znaczny sposób zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia polekowych działań niepożądanych na skutek wystąpienia niekorzystnych interakcji lekowych. Takie zjawisko określane jest polipragmazją.

Według danych interakcje typu „lek-lek” obserwuje się u ponad 80% pacjentów przyjmujących 7 preparatów jednocześnie, gdzie u wielu chorych taka ilość stosowanych leków jest normą. Są one spowodowane wzajemnym oddziaływaniem substancji leczniczych poprzez zmiany na poziomie farmakokinetycznym i farmakodynamicznym. Jest to szczególnie niebezpieczne wśród pacjentów cierpiących z powodu zaburzeń rytmu serca, padaczki czy przewlekłych stanów bólowych.

Podając pacjentowi wiele leków jednocześnie należy również pamiętać o pojawiającym się problemie zwiększonego ryzyka działań niepożądanych. Jak można ich uniknąć? Na przykład poprzez zmienianie dawki substancji lub pory ich podawania. Takie działania skutkują rozdzieleniem zażywanych preparatów leczniczych i niwelują ryzyko wystąpienia skutków ubocznych.

Gospodarka lekiem na oddziale

Pacjent przyjęty na oddział szpitalny często przyjmuje na stałe co najmniej kilka leków. Niestety nierzadko przechowywanie tych substancji i ich sama obecność nie są w prawidłowy sposób kontrolowane. Zdarza się również, że pacjenci nie informują personelu o dodatkowo przyjmowanych lekach, w szczególności ziołowych czy OTC. Przeprowadzenie rzetelnego wywiadu lekowego może zająć sporo czasu. W farmakoterapii pacjenta ma również czas, forma podania leku i odpowiednie monitorowanie terapii, które należy dostosowywać na bieżąco do aktualnego stanu zdrowia chorego.

Kolejny problem pojawia się wraz z wypisem pacjenta do domu.  Chory często jest niedoinformowany i nie wie jak obchodzić się z lekami, ponieważ, jak to bywa w szpitalach, wszyscy pracownicy cierpią na niedobór czasu.

Odpowiedzią na wymienione oraz inne problemy współczesnej farmakoterapii, w szczególności niebezpieczeństwo polipragmazji, nieodpowiednie dawkowanie czy nieprawidłowe przechowywanie leków na oddziałach szpitalnych, jest nikt inny jak farmaceuta kliniczny – specjalista od leków.  Swoją obecnością nie tylko wspiera specjalistyczną wiedzą lekarzy i pielęgniarki, ale również „opiekuje się” farmakoterapią pacjenta, dokładnie wyjaśniając dawkowanie i przyjmowanie leków. Jego obecność przy „łóżku szpitalnym”, jako ważnego członka zespołu medycznego, wpływa na polepszenie prowadzonych terapii. Farmaceuta na oddziale to nie odległa przyszłość, ale realna potrzeba rzeczywistości.

Jakie korzyści wynikają z pracy farmaceuty na oddziale?

• zwiększenie bezpieczeństwa leczenia
• poprawa efektywności farmakoterapii
• zmniejszenie ilości popełnianych błędów medycznych
• obniżenie kosztów farmakoterapii
• polepszenie jakości współpracy na linii lekarz-farmaceuta-pielęgniarka

Mimo ewidentnych korzyści  współpracy lekarza, farmaceuty i pielęgniarki obecność farmaceuty w zespole medycznym oddziału szpitalnego wciąż nie jest powszechną ścieżką kariery zawodowej magistrów farmacji w Polsce.

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny we Wrocławiu Ośrodek Badawczo-Rozwojowy w związku z rozwijaniem usług farmacji klinicznej w swojej jednostce postanowił w tym roku umożliwić studentom farmacji zdobywanie umiejętności klinicznych poprzez odbycie praktyk wakacyjnych obejmujących pracę na oddziałach szpitalnych.

Dzięki wsparciu Dyrektora Wojewódzkiego  Szpitala  Specjalistycznego  we Wrocławiu – prof. Dr. hab. Wojciecha Witkiewicza,  przyszli farmaceuci  kliniczni będą mogli zdobywać doświadczenie niezbędne w świadczeniu usług farmacji klinicznej.

Dostrzegając problemy i potrzeby branży farmaceutycznej, do których bez wątpienia zaliczamy kształcenie przyszłych farmaceutów klinicznych, Spółka Urtica dofinansuje te unikalne w skali krajowej staże dla farmaceutów. Pozwolą im one nabyć i doskonalić umiejętności kliniczne ważne w pracy farmaceutów pracujących przy łóżku pacjenta, których potrzebujemy już dziś.

Jakie zadania będą czekały na stażystów? Uczestnicy będą między innymi realizować projekt kliniczny i przeprowadzać koncyliacje lekowe pacjentów przebywających na oddziale. Nad programem oraz przebiegiem stażu będzie czuwała mgr farm. Kamila Urbańczyk, która zajmuje się rozwojem serwisu farmacji klinicznej w tamtejszej jednostce.

Więcej o przebiegu staży dowiedziecie się Państwo wkrótce.