Drogi oddechowe – w „czasach covid’owych” tak często wspominane przez medyków i media. Dlaczego? To płuca są dla nas życiodajnym organem. A oddychanie, mimo że na co dzień automatyczne, staje się w chorobach związanych z płucami walką o życie. Łac. Pneumonia, czyli stan zapalny pęcherzyków płucnych, kiedyś śmiertelna choroba, która zbierała ogromne żniwo w Europie i na świecie. Dziś mimo antybiotykoterapii nadal jest jedną z głównych przyczyn zgonów w krajach rozwijających się, szczególnie w krajach Trzeciego Świata. Co więcej, obserwujemy również wzrastającą oporność na leczenie antybiotykami, przez co stosowane terapie są mniej skuteczne.

Klasyfikacja i objawy

Mimo mechanizmów obronnych i barier organizmu, w które jesteśmy wyposażeni takie jak krtań, gardło, odruch kaszlu, czynności nabłonka w górnych drogach oddechowych, drobnoustroje docierają do płuc, wywołując infekcje. Chorobę mogą powodować zarówno bakterie, jak i wirusy. Aż 2/3 zapaleń płuc powoduje bakterie Streptoccocus pneumonia oraz Haemophilus influenzae.

Klasyfikacja opiera się na czynniku etiologicznym, który wywołał chorobę: bakteryjne, wirusowe, grzybicze, atypowe (m.in. Chlamydia pneumoniae, Mycoplasma pyogenes), alergiczne zapalenie płuc. Szpitalna infekcja może być również powikłaniem wentylacji mechanicznej w czasie respiratoroterapii, szczególnie przy przedłużonej wentylacji > 48h na oddziałach intensywnej terapii.

Różnicując typowe i atypowe zapalenie, możemy zauważyć, że w przebiegu typowego zapalenie płuc (wywołanego przez S. pneumoniae, S. pyogenes, H. influenzae) choroba ma zwykle nagły początek działania. Okres wylęgania trwa 1-2 dni, przy czym kaszel jest wilgotny, gorączka wysoka, a plwocina ropna. W przypadku kaszlu suchego umiarkowana gorączka i śluzowa plwocina to objawy atypowego zapalenia, który ma powolny początek działania, a okres wylęgania nawet do 21 dni.

Pneumonia możemy klasyfikować również ze względu na lokalizację zapalenia. Gdy stan zapalny obejmuje płat – płatowe zapalenie płuc, gdy oskrzela – odoskrzelowe lub segmenty – segmentalne.

Typowymi objawami są: trudności z wentylacją, kaszel, ból i ucisk w klatce piersiowej. Ograniczony jest również dostęp do tlenu, wnętrza płuc wypełnione są płynem.

Pneumonia według WHO

Światowa Koalicja przeciwko Dziecięcemu Zapaleniu Płuc (ang. Global Coalition Against Child Pneumonia) przy wsparciu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i UNICEF’u, chcąc zwrócić uwagę na ogólnoświatowy problem pacjentów, szczególnie dzieci i osób starszych, zainicjowała już w 2009 r. Światowy Dzień Zapalenia Płuc, przypadający na 12.11.2020 r..

Dostępne dane pokazują, że choroba zabija co 39 sekund dziecko na świecie i staje się jedną z wiodących chorób śmiertelnych. W 2019 r. zapalenie płuc było największym zaraźliwym zabójcą na świecie – 2,5 mln osób zmarło, w tym 672 tys. dzieci. W tym roku przewiduje się wzrost śmiertelności o 1,9 mln przypadków (oraz o 35% więcej zgonów dzieci) ze względu na pandemię COVID-19 i ograniczony dostęp do leczenia chorób płuc.

Celem Światowego Dnia Zapalenia Płuc, który obchodzimy właśnie dziś – 12 listopada – jest zwrócenie uwagi społeczeństwa na globalny problem choroby i rządzących państwami na potrzeby zwiększenia dostępności medycznego tlenu w placówkach medycznych, bowiem:

„Tlen zawsze był podstawowym lekiem. COVID-19 uczy ten świat, jakie to istotne”
(World Pneumonia Day, Bill & Melinda Gates Foundation)

Dlaczego właśnie płuca?

Każdy oddech ma znaczenie. Każdy oddech się liczy. Dbajmy o nasze płuca. Prowadząc zdrowy tryb życia i unikając używek, możemy ustrzec się chorób związanych z układem oddechowym. Niedobór odporności, alkohol, tytoń to czynniki zwiększające prawdopodobieństwo zapalenia płuc i jego powikłań.

Autor:
mgr farm. Anna Stachowiak

Źródła:

1. Stop Pneumonia. www.stoppneumonia.org (stan z dn. 08.11.2020 r.).
2. Ronald B. George et al.: Chest medicine : essentials of pulmonary and critical care medicine. Wyd. 5.. Filadelfia: Lippincott
   Williams & Wilkins, 2005.
3. Bobik O. et al.: Ventilator-associated pneumonia and other infections. Pneumonol. Alergologia Polska. 2014. Vol. 82, 472–480.
4. Doboszyńska A.. Atypowe zapalenia płuc. Medycyna po dyplomie. 2009; 10.